Το φρούριο των Αιγοσθένων είναι στο Πόρτο Γερμενό της Αττικής, 450 μέτρα από τη θάλασσα. Είναι αρχαίο φρούριο που χρησιμοποιήθηκε και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.
Θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο φρούριο της αρχαιότητας.
Ιστορία
Την κλασική περίοδο, εποχή που κτίζεται το φρούριο, τα Αιγόσθενα αποτελούσαν κώμη των Μεγάρων. Η ακριβής χρονολόγηση κατασκευής του φρουρίου κυμαίνεται ανάμεσα στον πρώιμο 4ο έως τον πρώιμο 3ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα φαίνεται πολύ πιθανό να κτίστηκε το 343 π.Χ., με την βοήθεια των Αθηναίων έπειτα από τη συμμαχία τους με τους Μεγαρείς για την αντιμετώπιση του Θηβαϊκού κινδύνου. Στο φρούριο εγκαταστάθηκε για τον σκοπό αυτό, αθηναϊκή φρουρά. Η θέση πάντως πρέπει να είχε οχυρωθεί και από παλαιότερα, καθώς η πόλη των Αιγοσθένων γνώρισε μεγάλη ακμή γύρω στο 1500 π.Χ. ως το 700 π.Χ.
Λόγω της παραμεθόριας θέσης της η πόλη ανήκε κατά καιρούς στους Μεγαρείς και τους Αθηναίους. Υπήρξε μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας και για σύντομη χρονική περίοδο του Κοινού των Βοιωτών.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Την κορυφή του λόφου στη θέση Αιγόσθενα καταλαμβάνει η ακρόπολη της, έκτασης 190μ x 80μ, που ορίζεται περιμετρικά από περίβολο με πύργους. Η ανατολική πλευρά σώζεται σε εντυπωσιακό ύψος, ενισχύεται από τέσσερις πύργους και έχει μικρή πυλίδα. Οι πύργοι έχουν ισόδομη τοιχοδομία ενώ το τείχος έχει άλλοτε τραπεζιόσχημη, πολυγωνική ή και ακανόνιστη.
Το πλέον εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του φρουρίου είναι ο πύργος της νοτιοανατολικής γωνίας της ακρόπολης. Είναι τετράγωνος, πλευράς 8,9 μ. και ύψους 20μ περίπου. Μία είσοδος στην βόρεια πλευρά του επέτρεπε την επικοινωνία του με τον περίδρομο του τείχους.
Στο εσωτερικό του πύργου, δοκοθήκες για τη στήριξη ξύλινων πατωμάτων υποδηλώνουν τρεις ορόφους. Τοξοθυρίδες έχουν ανοιχτεί στις τρεις ευάλωτες πλευρές ενώ στον τελευταίο όροφο, που στεγαζόταν με δίρριχτη στέγη, τρία παράθυρα για καταπέλτες, ενίσχυαν τον αμυντικό χαρακτήρα του πύργου. Συνολικά διατηρούνται 16 από τους πύργους της οχύρωσης.
Η ακρόπολη συνδεόταν με το λιμάνι με μακρά τείχη από τα οποία μόνο το βόρειο είναι σήμερα ορατό, με τουλάχιστον δύο πύλες, ενισχυμένο από οκτώ πύργους.
Στα Αιγόσθενα μαρτυρείται λατρεία του ήρωα και μάντη Μελάμποδα, το ιερό του οποίου εκτιμάται ότι βρίσκεται κάτω από την ακρόπολη, στον εντός των μακρών τειχών χώρο. Ένδειξη για τη συνέχιση της κατοίκησης κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους αποτελεί η πεντάκλιτη βασιλική του 5ου αι. μ.Χ. με ψηφιδωτό δάπεδο, δίπλα στο νεότερο μικρό εκκλησάκι της Παναγίας, που κτίστηκε με αρχαίο οικοδομικό υλικό, συμπεριλαμβανομένων και επιγραφών. Στην ύστερη μεταβυζαντινή περίοδο ο χώρος της ακρόπολης φιλοξένησε μοναστήρι, από το οποίο σώζονται τα ερείπια κελιών καθώς και το καθολικό, ο μικρός ναός του Αγ. Γεωργίου.
Ε. Μπαζιωτοπούλου - Βαλαβάνη, αρχαιολόγος. Ιστοσελίδα Εξωραϊστικός Σύλλογος "Αγιος Νεκτάριος" - ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΩΝ ΑΙΓΟΣΘΕΝΩΝ